Toplum olarak her ne kadar sıcakkanlı bireyler olarak diğer milletlerce tanımlansakta gerçekte böyle miyiz? Bu soruyla başlamak gerekiyor kendi öz eleştirimizi yapmaya. Toplumsal değerlerimize sahip çıkanımız da var her şeyden uzakta yaşayanımızda. Bu yazıda ele aldığımız konu her şeyden uzakta yaşayan ya da yaşatılmaya maruz bırakılan benim için her zaman artı değeri olan insanlarımıza ithafen yazmaktayım. Slogan olarak “Gerçek Dostlar Kromozom Saymaz” bir başkası ise “Otizm Hastalık Değil Farkındalıktır” şeklinde olan bireylerimiz için sayı saymasakta, hastalık olarak tanımlamasakta onları artı değer olarak kabul etmek gerekir.
Giriş bölümünden anlaşılacağı üzere yazmaya değer gördüğüm özel gereksinimli çocuklar ve bireyler adına farkındalık yaratmak hedeflenmektedir. Down sendromlu ve otizmli çocuklar ve bu çocukların aileleri bazen acınan gözle bazen kinayeli bakışlarla toplumdan ötekileştirmeye çalışılmakta. Bu bakış açısına sahip bireyler toplumun küçük bir bölümünü oluştursa da hoşgörüden, sevgiden ve bilinçten uzak cehaletle vicdanları kaplanmış kimselerdir.
Bu kişileri bir kenara bırakıp doğuştan ve hala nedeni tam olarak bilinmeyen otizmli çocuklarımızın ve kromozom olarak farklılık gösteren down sendromlu çocuklarımızın topluma kazandırılması gerekiyor. Peki bizler birey olarak bu özel çocuklarımızı nasıl topluma kazandırabiliriz? Bu çocuklara nasıl yaklaşmalıyız, nasıl davranmalıyız?
Tüm bu soruları yanıtlamadan önce her çocuğun özel olduğunu “Çocuk her yerde çocuktur”, masumiyetinden hiçbir şey kaybetmez deyip tüm zihinsel, bedensel engeli olsun olmasın sevgiyi koşulsuz şekilde hak ettiklerini söylememiz gerekiyor.
Bu çocuklarımızı davranışsal olarak yaşıtlarından ayırabileceğimiz gibi; görsel olarakta fark edebiliriz. Alt başlıklar halinde bu çocuklarımızı fark etmenizi sağlayacak ve nasıl davranmanız gerektiğini anlatan açıklayıcı bir yazı olacak.
Otizmli Bireylerin Özellikleri
Göz teması kurmama, ismi söylendiğinde dönüp bakmama, dönen nesnelere aşırı ilgi duyma, sallanma, parmak ucunda yürüme, parmağıyla işaret edememe, takıntılı davranışlar sergileme, konuşmada gerilik, yaşıtlarının oyununa ilgi duymama, yalnız kalma vs. özelliklere sahip bireylerdir. İletişim kurmakta güçlük çekerler. Otizm günümüzde en yaygın görülen nörolojik bozukluktur. Her doğan 59 çocuktan 1’inde görülmektedir.
Otizmli Bireylere Nasıl Davranmalıyız?
Otizmli bireylere sevgi ile yaklaşılmalı, sabırlı ve anlayışlı olunmalıdır. Otizmli bireyler değişiklikten hoşlanmaz, rutini bozmamalısınız. Otizmli birey kendini ifade etmekte zorlanır onu teşvik etmelisiniz. Uzun cümlelerden kaçının ve mecaz kullanmayınız. Güneş ışığından rahatsız olan otizmli bireyi daha az ışık alan bir yere oturtabilirsiniz. Sesten kargaşadan rahatsız olan ürken bireyi daha sakin konuma geçirebilirsiniz. Otoriter davranıştan ve cezadan uzak kalınız.
Down Sendromlu Bireylerin Özellikleri
Down sendromlu bireyler farklı zeka, yetenek ve kişiliğe sahiptirler. Fiziksel olarak onları fark etmemiz mümkündür. Çekik ve küçük gözlere sahip, basık burun yapısı, kısa parmaklı, kalın enseli, yaşıtlarına oranla kısa boylu, avuç içinde tek çizgiye sahip ve ayak baş parmağının diğer parmaklardan daha açık olduğu görülmektedir. Uygun eğitimlerle toplumun çalışan bir ferdi olabilecekleri gibi önemli başarılara da imza atabilirler.
Down Sendromlu Bireylere Nasıl Davranmalıyız?
Down sendromlu bireylere sevgiyle yaklaşıp onların da iletişime geçmeleri sağlanmalıdır. Basit ve kısa cümleler kurup anlamalarını ve cevap vermeleri için ise onlara biraz zaman tanımalısınız. Etkinlik sanat faaliyetleri ile kendilerini daha iyi ifade edebilirler. Resim yaptırabilir, müzik dinleterek dans etmesini sağlayabilirsiniz.
Toplum Olarak Özel Gereksinimli Çocuklara Nasıl Yardımcı Olabiliriz?
Toplum olarak özel bireylere ve bu çocuklara sahip ailelere farklı bir gözle bakmak yerine kucaklayıcı ve işini kolaylaştırıcı olmalıyız. Maddi ve manevi anlamda yıpranan ailelere çocukları hakkında olumsuz ve rahatsızlık verici soru ve davranışlardan kaçınmalıyız. Maddi anlamda refah seviyesinin üstünde yaşayan bireylerin özel çocukların eğitimine destek olabilecek vakıfların olduğunu hatırlatıp, siz de bu çocukların toplumun bir ferdi olduğunu ve eğitime değer bireyler yetişmesine katkıda bulunabilirsiniz.
Sosyal yaşamın içinde olmalarına izin verelim. Çocuklarınızı bu bireylerden korumanıza gerek yoktur. Kendi çocuklarınız ile kaynaşmalarına oyunlar oynamalarına engel olmayın. Çocuklarınıza bu çocuklar hakkında bilgi verip onlara alaycı dışlayıcı davranışta bulunmalarına engel olunuz. Aksine bu özel bireylere yardımcı olmalarını ve arkadaşlık kurmalarını tavsiye edelim ki bilinçli bireyler yetiştirelim. Sevginizi esirgemeyin.
Koruyucu ve kollayıcı olalım fakat eğitim almalarına her zaman destek olalım ki ebeveynine bağımlı bireyler yerine aile değerlerine bağlı bireyler yetiştirelim. Otizmli ve down sendromlu bireylerin yapabilecekleri şeyleri asla küçümsemeyelim. Üniversite bitirebileceklerini, ikinci bir dil öğrenebileceklerini, çok önemli spor branşlarında rekor kırabileceklerini, önemli müzisyenler olabileceklerini, akademik olarak dahi profesör olabileceklerini, iş yaşamında yer alabileceklerini unutmayalım. Yalnız eğitim, sevgi ve sabır ile tüm engellerin aşılabileceğini unutmayalım.
